Une zailak dira espazio-sektorearentzat. Duela urte batzuk arte stakeholder guztiak ondo identifikatuta zeuden. Erakunde publiko zein pribatuak ezagunak ziren eta tradizio luzea zuten. Gaur egun, beste herrialde batzuk beren espazio-agentziak sortzen ari dira, eta beren produktuak eta zerbitzuak garatuz jarduera asko eragiten duten enpresa pribatu berriak ere ari dira sortzen. Espazioko ekosistema etengabe ari da hazten. 

Halaber, gaur egun “Old Space vs New Space” izeneko kultura-korronte bat dago. Old space korronteak sektore tradizional eta kontserbadore bati egiten dio erreferentzia, sektore osoak %100 funtziona dezan, berme guztiekin. Kostu handia du, baina ez da garrantzitsuena. Bestalde, New space korronteak prozesuetan egokitzea defendatzen du; hain zuzen ere, diseinuan, integrazio bidezko erosketan eta kalitate-sistemen aplikazioan; eta COTS (Comercial of the shelf components), kontzeptua ere defendatzen du, espazioan aplikatzeko beste industria batzuen osagaiak erabiltzea. Beraz, elkarrekin bizi diren bi alderdi ditugu eta, horregatik, ikuspegi orokor batetik, testuinguru interesgarria bizitzen ari gara. 

Bestalde, ikuspegi teknikoago batetik, esplorazioaren ikuspegitik, Martek bere erronkak ditu, eta oso ezagunak dira. Baldin eta helburuetako bat planeta kolonizatzea bada, ondo karakterizatu behar da, bai tenperaturari dagokionez, bai atmosferari dagokionez eta, horretarako, abian jarri dira epe luzerako garapen teknologikoak. 

Epe laburrean, erronka interesgarrienetako bat Ilargia eta ARTEMIS programa dira. Ilargia kolonizatzea da helburua. Benetan garrantzitsuak diren erronketatik haratago, esaterako, jaurtiketa, bidaia eta lurreratzea, bada garrantzia hartzen ari den beste kontzeptu bat, hain zuzen ere in situ baliabideen erabilera (ISRU, ingelesezko siglen arabera). Horretarako, oxigenoa ateratzeko, bertan eraikitzeko, landareak lorarazteko eta laboreak sortzeko gai izan behar da, satelitearen klima- eta ingurumen-baldintzak kontuan hartuta. 

Espazioaren erronka nagusietako bat, oro har, zabor espaziala da, eta nola ezaba daitekeen jakitea. Estrategia asko daude horren inguruan, eta lege asko jarri behar dira abian. Espazioko hondakinen kudeaketa oso garrantzitsua da. 

Nazioarteko estazio espazialak eta horien ekosistema erronka bat dira, baina agian epe luzerako. Estazio horien mantentze-lanak egin behar dira, eta erregaiz, urez eta janariz hornitu, astronautak eta turistak eraman ahal izateko eta horiei ostatu emateko. Instalazio horien garraioa, fabrikazioa eta orbitan mantentzea ere funtsezkoak dira.

Funtsean, zeharka oinarritzen gara Teknikerrek elektronikan eta kontrolean dituen gaitasunetan. Astronomian, partikulen azeleragailuetan eta fusio gaietan lan egin dugu eta lanean jarraitzen dugu.

Fusio-energia ere eraldaketa interesgarria jasaten ari da, fusioa probatzeko esperimentazio-proiektu handiak soilik ez ditugun heinean, esaterako ITER (Reactor Termonuclear Experimental Internacional).  

Gaur egun, herrialde batzuk arlo horretan ari dira lanean. Japoniak, Txinak, Koreak, Erresuma Batuak, Alemaniak, Estatu Batuak eta Europak, besteak beste, ITER proiektuaren bidez, jarrera argia dute eta elkarren artean lehiatzen ari dira, batez ere ekimen publikoen ondorioz, eta horrek dena askoz gehiago azkartzen du. 

Espazioaren sektorearekin gertatu zen bezala, fusioan ere gero eta startup berri gehiago ari gara ikusten. Gaur egun, ondo finantzatutako 12 startup berri daude Frantzian, Erresuma Batuan eta Estatu Batuetan, batez ere, eta fusio-erreaktore txikiagoak garatu nahi dituzte merkataritza-erabilerarako. 4-5 urtetan horien emaitza interesgarriak ikusiko ditugu. ITER bezalako laborategi handiek epe luzera eskainiko dituzte lehen emaitzak (2050 eta 2070 artean). 

Nolanahi ere, fusio-energia, soluzioa ez bada, neurri handi batean, hala izango da etorkizunean. Orain, oinarriak ezarri eta neurriak hartu behar ditugu, gure belaunaldiek hori erabili ahal izan dezaten. 

Erronka teknologikoei dagokienez, asko daude, baina, lehen aipatu dudan bezala, lehiari esker, asko arintzen dira. Lehen proiektu handi bat baino ez genuen, ITER, arlo horretan munduko proiekturik handiena izaten jarraitzen duena, baina abiadura hartzen ari diren, arinagoak izan daitezkeen eta merkatura lehenago irits daitezkeen beste proiektu publiko eta pribatu batzuk ahaztu gabe. Ikusiko dugu.

Positiboa da. Ez dago zalantzarik Teknikerrek bere lekua aurkitu duela sektorean, hainbat alderditan enpresei modu irmo eta estrategikoan lagunduz eta dagokien zeregina onartuz; teknologikoki prestatzea, maila teknologikoan enpresek baino arrisku gehiago hartzea eta, merkatuari erantzuteko orduan, enpresak lehiakorragoak izan gaitezen laguntzea. 

AVSren kasuan, modu aktiboan aritzen gara Teknikerrekin elkarlanean. Lankidetza-mota aktiboagoak baloratzen ari gara, eta epe ertain-luzerako estrategiak partekatzen, erronka berriak sortzen zaizkigunean posizionamendu hobea izateko. Lankidetza interesgarria eta etorkizun handikoa izaten ari da, dudarik gabe.

Euskadik, zalantzarik gabe, elementu guztiak ditu, bai gaitasun teknologikoari dagokionez, bai dentsitate industrialari dagokionez, edozein industria-motari ekiteko.

Horri sare zientifiko-teknologikoa eta ezagutza-sarea (unibertsitateak) gehitzen badizkiogu, ez dut lurralde hoberik ezagutzen jarduera hori egiteko. Guztion arteko lankidetza, ondo kudeatua, palanka izugarria izan daiteke. Potentziala dago eta aprobetxatu egin behar da.