PROIEKTUAK
Zentro teknologikoak garatuko ditu Jarraipen Sinoptikoetarako Teleskopio Handiaren (LSST) kontrol- eta segurtasun-sistemak. Txilen abiaraziko da teleskopioa, 2020an.
Zehaztasun handiko irudien bidez erregistratzea Lur planetatik ikus daitekeen zeru guztia. Horixe da Jarraipen Sinoptikoetarako Teleskopio Handiaren (LSST) xedea; IK4-TEKNIKERen parte-hartze nabarmena edukiko duen asmo handiko nazioarteko proiektuaren xedea, alegia.
Zentro teknologikoak eskarmentua dauka doitasun handiko gaietan, eta, horri esker, nazioarteko instalazio zientifiko handietarako erreferentziazko hornitzaile bihurtu da azken urteotan. Testuinguru horretan, LSSTa erronka handia da zentroarentzat, kontrol- eta segurtasun-sistemetan teknologia aurreratuena erabiltzea eskatzen baitu.
GHESA-Enpresarien Taldea ingeniaritza-enpresarekin elkarlanean, horixe izaki teleskopioaren egitura nagusia garatzeko arduraduna, IK4-TEKNIKERek diseinatuko eta garatuko ditu kontrol-sistema, segurtasuna, kameraren kableen birakariak eta abangoardiako instalazio zientifiko bikain horren ispiluen babes-estalkia.
Zentroko ikertzaileek aurrez aurre edukiko duten zailtasun nagusia izango da teleskopioaren ardatz nagusien (azimutaren eta goragunearen) mugimenduak eskatzen dituen zehaztasun handia eta dinamika lortzea. Ardatz horiek neurrira diseinatu dira proiektu honetarako, eta.
Espazio ikusgaiko alde ezberdinei ahalik eta denbora-tarte txikienean argazkiak ateratzea da beren helburua. Horretarako, ardatz horien mugimenduaren ostean sortutako bibrazioak ahalik eta denbora-tarte txikienean ahultzeko gai izan behar du kontrol-sistemak, apuntatutako eremuari argazkiak ateratzeari ekin diezaion berehala.
Kontrol-sistemaz gain, segurtasun-gailu bat ari da garatzen IK4-TEKNIKER, eta teleskopioaren lana modu seguruan ahalbidetzea izango da horren eginkizuna, egindako inbertsioa eta teleskopioarekin lan egingo duten langileen segurtasuna zaintzeko. Ibilbidearen mugak, gainabiadurak eta larrialdiko botoiak zainduko ditu aipatu sistemak, bai eta osagaiak zuzen aritzea zainduko ere.
Proiektuaren esparruan, zentro teknologikoak, era berean, kameraren kableen birakaria garatzeko diseinua eta ezagutzak erantsiko ditu. Kamerak behar dituen hornidura guztiak (potentzia-kableak, komunikazio-kableak, zuntz optikoa eta hozketa-mangerak) biribilkatzen eta hedatzen dituen gailu mekatronikoa da aipatu birakaria.
±90º-ko biraketa-tartea dauka gailu horrek, eta, abiarazten denean, kamerak biraketa-mugimendua egiten duenean kableak eta mangerak herrestatu behar izatea saihesten du. Ondorioz, kamerak ez du inolako ahaleginik egin behar, eta, horrela, ez da kamera asaldatzen.
Gailu horrek, gainera, segurtasun-sistema bat dauka. Horri esker, bermatu egiten da kameraren biraketaren eta kable-birakariaren biraketaren artean 3º-tik gorako sinkronismo-errorea gertatuz gero kontrol-sistemak jardutea, sistema osoaren osotasuna ziurtatzeari begira.
Era berean, ispilu nagusien babes-estalki mugikorraz arduratuko da IK4-TEKNIKER, objektuen, euriaren edo hautsaren aurrean optika zaintzeari bideratuta dagoen sistema mekatroniko berri bat diseinatuz.
LSST teleskopioaren ispiluak 8,4 metroko diametroa edukiko du (tenis-pista baten zabalera), eta zeru ikusgaia oso-osorik aztertzeko gaitasuna izango du. Horretarako, zerua 3 edo 4 gaurik behin eskaneatzeko gai izango da ekipamendua, ilargi betea baino 40 aldiz handiagoa den irudia eman ahal izateko, 3.200 megapixeleko kamera digital bati esker. 2.700 metroko altueran jarriko dute teleskopioa, eta denbora errealean aztertuko ditu irudiak; gainera, edozein aldaketa garrantzitsu (hala nola, unibertsoko beste leku batzuetan gerta daitezkeen supernoben leherketak edo Lur planeta jo dezaketen asteroideak) hautemateko gai izango da.
Aurreikuspenen arabera, teleskopioa 2020an abiaraziko dute Cerro Pachón Atacamako basamortu txiletarrean. Teleskopioa egiteko, 700 milioi dolar inguru beharko dira, eta lankidetza publiko-pribatu estu baten emaitza da. Ehun bat astronomilari, fisikari eta ingeniari ari dira parte hartzen, eta elkarrekin egiten dute lan astroen funtzionamenduaren ezagutzan urrats erraldoia egitea ahalbidetuko duen ekipamendua egia bihurtze aldera.
